Επέστρεψα με ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο και όπως συνηθίζω να λέω, κάπως έξω από τα νερά μου. Βέβαια, είχα έρθει σε επαφή με τα έργα του Boyne, διαβάζοντας "Το αγόρι με τις ριγέ πιτζάμες" που όπως λέει ο ίδιος σε μία συνέντευξή του, έχει θέμα τα παιδιά και κεντρικό ήρωα παιδί. Το συγκεκριμένο, όμως, βιβλίο επικεντρώνεται στη ζωή ενός ενήλικα με αφηγητή τον ίδιο τον πρωταγωνιστή. Αξίζει να σημειώσω πως ο Boyne, επιβεβαιώνει τα λεγόμενα του πως ανεξάρτητα από το που απευθύνονται τα βιβλία του, η γραφή του παραμένει ίδια. Ούτε πιο απλή, ούτε πιο περίπλοκη. Είναι απλή, πνευματώδης, με χιούμορ, το οποίο εγώ θα το έλεγα χιούμορ ζωής. Και αυτό διότι δεν είναι μία σελίδα του βιβλίου που θα σε κάνει να γελάσεις, μα πιο πολύ να δεις με χιουμοριστικό και ανάλαφρο τόνο ένα στιγμιότυπο της ζωής του προσώπου, ένα γεγονός. Όχι απαραίτητα ευχάριστο, αντίθετα είναι δυσάρεστο τις περισσότερες φορές και ειδικά σε αυτό το βιβλίο του Boyne.Έχοντας την ευκαιρία, να διαβάσω δύο έργα του, ένα απευθυνόμενο σε ενήλικες και ένα σε παιδιά, όπως προανέφερα, συνειδητοποίησα πως η έννοια του σοβαρού παίρνει άλλο νόημα. Ο συγγραφέας επικεντρωμένος σε ιστορικά και πολιτικά γεγονότα, φέρνει ακόμα πιο ακαριαία τον αναγνώστη σε επαφή με τη σκληρότητα του κόσμου, χάρης ακριβώς στο ύφος γραφής του. Στη προκειμένη περίπτωση ο τίτλος" οι αόρατες ερινύες της καρδιάς'' δεν με προϊδέαζε για τίποτα, ωστόσο διαβάζοντας το, κατάλαβα πως το θέμα είναι πολύ ιδιαίτερο. Και αυτό είναι το κοινωνικό γίγνεσθαι της Ιρλανδίας από το 1940 μέχρι το 2015 μέσα από τα μάτια ενός ομοφυλόφιλου άντρα.
Οφείλω να ομολογήσω πως τόσο μεγάλα κύματα ρατσισμού και οπισθοδρομικών αντιλήψεων δεν έχω συναντήσει στη ζωή μου και μόνο αυτός αποτελεί ένας λόγος για να επιλέξετε το βιβλίο. Για να δείτε, δηλαδή, το πως μία χώρα και συγκεκριμένα η Ιρλανδία, αντιμετώπιζε το γυναικείο φύλο και τη σεξουαλικότητα τον 20ο αιώνα. Να διευκρινίσω πως δεν γνωρίζω τίποτα για της ιστορία της χώρας και θα μιλήσω αποκλειστικά και μόνο με αφορμή αυτά που διάβασα.
Η ιστορία μας ξεκινάει όταν μία γυναίκα από ένα χωριό της Ιρλανδίας εκδιώχθηκε με τον τίτλο "πόρνη" που δόθηκε από τον παπά, επειδή έμεινε έγκυος, ενώ ήταν ανύπαντρη. Η Κάθριν, όπως είναι το όνομά της, μέχρι το τέλος της ιστορίας παραμένει δυναμική, γεμάτη αυτοπεποίθηση, θέληση και σιδηρά πυγμή. Αρνούμενη με όλο της το "είναι'' να ενστερνιστεί τις τόσο σκοταδιστικές αντιλήψεις της εποχής ξεκινά το δικό της ταξίδι ισχυριζόμενη πως "ο κόσμος είναι σκατένιος". Γεννάει το παιδί της, το οποίο δίνεται σε μία οικογένεια καθώς αυτή αδυνατεί να το μεγαλώσει. Και από εκεί και πέρα παρακολουθούμε την ιστορία του Σίριλ, αρχικά μεγαλώνοντας με τους ιδιότροπους και περίεργους γονείς του που φροντίζουν να του υπενθυμίζουν συνεχώς ότι "δεν είναι αληθινός Έιβερι". Στη συνέχεια να προσπαθεί να δεχτεί ότι είναι ομοφυλόφιλος και να παραμένει κρυφά ερωτευμένος με τον καλύτερό του φίλο για περίπου 20 χρόνια.
Δεν θα ήθελα με τίποτα να σας πω παραπάνω λεπτομέρειες όσο και αν με διακατέχει ο ενθουσιασμός. Απλά θα ήθελα να σταθώ σε κάποιους γενικούς σχολιασμούς.
Αρχικά, σας προειδοποιώ να μην εξαγριωθείτε υπερβολικά με τον ακλόνητο έλεγχο που ασκεί η Καθολική Εκκλησία σε μία κοινωνία αμαθής, χωρίς παιδεία και με τη σεξουαλική συνεύρεση ως πρώτη προτεραιότητα του. Με τους ίδιους να απολαμβάνουν και να ποθούν το γυναικείο-γιατί όχι και το αντρικό-φύλο, κηρύττουν ότι οι γυναίκες πρέπει να έχουν μηδενικό ρόλο στη ζωή της Ιρλανδίας, να υπηρετούν τον άντρα και φροντίζουν να κάνουν δημόσια την απέχθειά τους σε αυτές που έχουν παιδί εκτός γάμου. Σε μία κοινωνία όπως η Ιρλανδία που από δεκαετία του '30 περίπου ήταν αφοσιωμένη στην εκκλησία, η εξουσία της και η επιρροή της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το λιγότερο μεσαιωνική και σκοταδιστική.
Επιπλέον το μείζον θέμα είναι η ομοφυλοφιλία. Ο πρωταγωνιστής θα βιώσει τα πάνδεινα όχι μόνο για να αποδεχθεί τον εαυτό του αλλά και για να τον αποδεχθούν, οι δικοί του άνθρωποι, πόσο μάλλον ολόκληρη η κοινωνία. Ο πόθος του για το αντίθετο φύλο και η αγάπη που πασχίζει να πάρει, τον οδηγούν σε σκοτεινούς δρόμους αρχικά και από όπου με δυσκολία θα καταφέρει να βγει και τελικά να λυτρωθεί. Συναντάει άτομα τα οποία σου προκαλούν κυριολεκτικά αποστροφή με τις αντιλήψεις τους όπως η Μέρι-Μάργκαρετ και ένας γιατρός στον οποίο πήγε απεγνωσμένα για να θεραπεύσει την "αρρώστιά" του. Ο κόσμος μέσα στον οποίο ζει, αποκαλεί τους ομοφυλόφιλους "συκιές", τους απαγορεύει οποιοδήποτε δικαίωμα και τους αποκλείει από την ίδια τη ζωή. Ωστόσο ο πρωταγωνιστής, δεν χάνει το χιούμορ, την ψυχραιμία του και την επιθυμία του να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Η κάθε του συζήτηση με τους ανθρώπους που γνωρίζει είτε φιλικούς είτε εχθρικούς τους αντιμετωπίζει με μια αξιοθαύμαστη υπομονή και ηρεμία, με ένα τρόπο που σε κάνει να ξεχνάς πως ο ίδιος έχει βασανιστεί και αποκλειστεί από πολλά πράγματα.
Μεγάλη κριτική, έτσι; Κι όμως θα μπορούσα να γράψω και να αναλύσω άλλα τόσα. Τα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα που παρουσιάζει ο Boyne σε αυτό το βιβλίο σε συνδυασμό με τη γραφή του που ρέει σαν ήσυχος ποταμός (με την έννοια του ότι δεν δυσκολεύεσαι καθόλου να καταλάβεις τι γίνεται σε κάθε σημείο) το κατατάσσει στα πολύ αξιόλογα βιβλία του είδους, σε αυτά που η θνητότητα του ανθρώπου και ο ρεαλισμός σε χτυπά ακαριαία και ολοκληρωτικά.
Λίγα λόγια:
Ο Σίριλ δεν είναι αληθινός Έιβερι – ή τουλάχιστον έτσι του λένε οι θετοί γονείς του. Και δε θα γίνει ποτέ. Αλλά, αν δεν είναι αληθινός Έιβερι, τότε ποιος είναι;
Παιδί μιας ανύπαντρης έφηβης που την έδιωξαν από το χωριό της και υιοθετημένος, χάρη στη μεσολάβηση μιας καμπούρας καλόγριας, από ένα ζευγάρι εύπορων αν και κάπως εκκεντρικών Δουβλινέζων, ο Σίριλ είναι φτερό στον άνεμο μέσα στον κόσμο, και μόνη του άγκυρα είναι η φιλία του με τον ασύλληπτα πιο λαμπερό και επικίνδυνο Τζούλιαν Γούντμπιντ. Στο έλεος της τύχης και της συγκυρίας, ο Σίριλ θα περάσει όλη του τη ζωή προσπαθώντας να βρει τον εαυτό του, μια ταυτότητα, ένα σπίτι, μια πατρίδα και πολλά ακόμη.
Σ’ αυτό το έργο του Μπόιν, το πιο δυνατό ως τώρα, παρακολουθούμε ολόκληρη την ιστορία της Ιρλανδίας, από το 1940 μέχρι σήμερα, μέσα από τα μάτια ενός συνηθισμένου άντρα. Ένα μυθιστόρημα που θα σας κάνει να γελάσετε αλλά και να κλάψετε.
